Teren Gminy Wartkowice jest obszarem o długiej historii osadniczej. Rozwój osadnictwa na terenie gminy możemy w przybliżeniu prześledzić na podstawie wyników badań Archeologicznego Zdjęcia Polski wyniki dają też obraz obszarow atrakcyjnych dla osadnictwa pradziejowego. Z lokalizacji stanowisk wynika, że oś osadniczą stanowiła rzeka Ner. Zasiedlone były krawędzie jej doliny, a także wpadających do niej cieków.
Ślady osadnictwa pochodzą z okresu neolitu, który reprezentują trzy stanowiska. Jedno w Dzierżawach bez określonej kultury oraz dwa reprezentującą późnoneolityczna kulturę ceramiki sznurowej w Orzeszkowie i Białej Górze. Także wczesna epoka brązu reprezentowana jest przez jedno stanowisko, należące do kultury trzcinieckiej, a znajdujące się na trasie wsi Wierzbowa. Kilkanaście stanowisk z IV i V wieku okresu brązu wskazuje na ożywienie działalności osadniczej w tym okresie. Reprezentują ją liczne stanowiska kultury łużyckiej występujące na terenie miejscowości: Chodów, Drwalew, Kiki, Truskawiec, Pełczyska Spędoszyn, Ujazd i Wólka. Kultura ta znajduje kontynuację w następującym po epoce brązu okresie halsztackim. Liczba stanowisk w tym okresie wyraźnie wzrasta. Są one liczne i rozsiane na terenie całej gminy. Miejsce kultury łużyckiej zajmuje kultura pomorska. Stanowiska tej kultury są liczne, choć nie tak jak halsztackie. Pojedyńcze stanowiska występują na terenie Drwalewa, Kik, Krzepocinka, Neru, Pauzewa, Plewnika, Turu, Wierzbowej, Wierzbówki i Wólki. Trzy stanowiska występują w rejonie Spędoszyna. Dalsze zagęszczenie osadnictwa pradziejowegoma miejsce w okresie wpływów rzymskich. Stanowiska kultury przeworskiej są bardzo liczne i pokrywają się w znacznym stopniu lokalizacyjnie ze współczesnymi punktami osadniczymi.
Okres wczesnego średniowiecza reprezentują nieliczne stanowiska zlokalizowane głównie wzdłuż doliny Neru. Osada datowana na XII wiek występuje na terenie Drwalewa. Na terenie Krzepocinka znajduje się grodzisko datowane na XI - XIII wiek. Ślady osadnictwa kultury prapolskiej określonej na XII-XIII wiek występują na terenie Orzeszkowa. Liczniejsze ślady wczesnośredniowiecznego osadnictwa znajdują się na terenie Pełczysk. Występuje tu grodzisko stożkowe na trzeci okres wczesnego średniowiecza i osady datowanej na I i III okres wczesnego średniowiecza, a także gródek stożkowy datowany na XV wiek. Pojedyncze ślady wczesnośredniowiecznego osadnictwa występują także na terenie Spędoszyna, Starzynek (X - XII). Truskawca (XII-XIII), Turu. Ujazdu i Wilkowic (XI - XII). Późne średniowiecze przynosi wyraźne ożywienie osadnicze przejawiające się wzrostem liczby stanowisk, co wskazuje na wyraźny rozwój osadnictwa. Są to jednak już czasy kiedy miejscowości zaczynają być datowane historycznie.
We wczesnym średniowieczu teren dzisiejszej gminy Wartkowice leżał na terenie państwa plemiennego, którego stolicę lokuje się w Łęczycy, a zamieszkiwało ją plemię Łęczycan. W X wieku weszło ono w skład księstwa Polan. Na mocy testamentu Bolesława Krzywoustego w łęczyckim najpierw rządziła księżna - wdowa Salomea, a potem jej synowie Henry Sandomierski i Kazimierz Sprawiedliwy, a następnie ich potomkowie. Około 1264 r. wydzielone zostało z Księstwa Łęczyckiego Księstwo Sieradzkie, które we władanie objął Leszek Czarny. Odtąd granica między łęczyckim a sieradzkim biegła wzdłuż Neru i Wolbórki.
Przez tereny gminy Wartkowice przebiegał Szlak Bursztynowy Księstwa Łęczycko - Sieradzkiego.
W XIV wieku dawne księstwa przekształciły się w województwa i ziemie, natomiast na miejscu kasztelanii powstały powiaty. Województwo łęczyckie składało się z powiatów łęczyckiego, brzeskiego i orłowskiego, województwo sieradzkie z powiatów piotrowskiego, radomszczańskiego, sieradzkiego i Szadkowskiego.
Podział terytorialny wytworzony w XIV-XV wieku przetrwał bez większych zmian do rozbiorów.
Władze pruskie na miejsce województw wprowadziły departamenty. Łęczyckie weszło do departamentu warszawskiego, sieradzkie do kaliskiego. W 1816 r. przywrócono podział na województwa, a w 1837 r. województwa przekształcono w gubernie. Powiaty łęczycki i sieradzki weszły w skład guberni kaliskiej. Pod koniec XIX wieku we wschodniej części guberni kaliskiej występuje powiat turecki. Za czasów Królestwa Polskiego w Gostkowie była poczta obsługująca komunikację na trakcie: Łęezyca-Sieradz, Uniejów-Ozorków. Tak więc obszar obecnej gminy leżał od wieków na ważnych szlakach komunikacyjnych,
W pobliżu skrzyżowania dróg 469 i 703 znajduje się obelisk upamiętniający historyczną bitwę legionów Józefa Piłsudskiego z wojskiem rosyjskim.
Po odzyskaniu niepodległości powstało województwo łódzkie, które obejmowało m. in. powiat łęczycki i turecki. W 1938 r. powiat turecki przeszedł do województwa poznańskiego. Po II wojnie światowej nastąpiły dalsze zmiany terytorialne. W 1956 utworzono z części powiatów łęczyckiego, sieradzkiego i tureckiego powiał poddębicki. Obecnie należy do województwa łódzkiego. Objął on teren Warty po okolice Ozorkowa. Po raz pierwszy od średniowiecza tereny leżące nad południkowym biegiem Neru, objęte dziś granicami gminy Wartkowice znalazły się w jednej większej jednostce administracyjnej jaką był powiat. Teren obecnej gminy wchodził również w granice kilku gmin: część wschodnia należała do gminy Gostków i niewielkiej części gminy Tkaczew, część zachodnia przynależała do gmin: Biernacice, Świnice Warckie i Wola Świniecka.
Bogatą przeszłość gminy potwierdzają historyczne zapisy w dokumentach kościelnych. Najstarszą historycznie udokumentowaną miejscowością jest Tur. Miejscowość jest wymieniana w potwierdzeniu posiadłości arcybiskupów gnieźnieńskich z 1136 r. (Kodeks Wielkopolski). Została ona nadana klasztorowi w Lądzie w 1145 r. przez mieszka Starego. Było tu targowisko z karczmami wspomniane również w akcie Przemysława 11 z.1280 r. w którym miejscowość ta jest wspomniana w liczbie posiadłości klasztoru w Lądzie. Targowisko powstało przy przeprawie przez Ner. jednak wcześnie upadło wobec rozwoju osad miejskich w niedalekiej odległości. Wieś powstała na obszarze leśnym przy targowisku i była własnością rodziny Torów, h. Kownia. Piotr Tur, sędzia łęczycki, w 1413 r. podpisał akt w Horodle. W 1419 r. Adam de Tur, podsędek łęczycki, robi zapis na rzecz żony "Pediny". Później już jako sędzia genaralny ziemi łęczyckiej, Adam z Tura funduje przy kościele altaryję (między 1422-1436 r.). Starą metrykę posiada też miejscowość Ujazd - 1294 r., Wartkowice - 1336 r., Gostków -1391. i wiele innych.